مکانةالمدينة من منظور المصادرالدينيةالإسلامية

نوع المستند : علمی ـ پژوهشی

المؤلفون

1 استاذ مساعد في قسم علم الآثار بجامعة الفن في شيراز

2 أستاذ مساعد في قسم اللغة العربية وآدابها بجامة شيراز

المستخلص

تعتبر المدينة بمعاييرها المتميّزة في المصادر الإسلاميةأرضيةً مؤاتيةً لوصول الإنسان إلى الکمال. ويحاول الباحثان في بحثهما هذا والذي يعتبر توظيفيّا في هدفه ووصفياً تحليلياً من حيث المنهج، تسليط الضوء على مکانة المدينة من وجهة نظر المصادر الدينية خاصة القرآن الکريم، لأنه طالما لا يتم النظر إلي المدينة من هذا المنظور فکلّ تخطيط وتعريف عن المدينة للوصول إلى المدينة المنشودة لايجدي  وبالنظر إلى أنّالإسلام قد وضع أحکام لکل جوانب الحياة، وأنّ القرآن هو تبيان لکل شيء  فالباحثان حاولا أن يبحثاعنهيکلية المدينة التي يؤکّد الإسلام عليها ويبيّن کيفية تقييم القرآن مکانة المدينة المنشودة وما هي معاييرها المؤيّدة.و توصلت النتائج إلىأنّ المدينة من منظور الإسلام تحظى بمکانة مرموقة ورغم أن القرآن لم يتناول خصائص المدينةوأفضيتها وبناها  بشکل مباشر ، ولکنّه يشير إلى کثير من خصائصها وأفضيتها وبناها بشکل غير مباشر فمن هذا المنطلق يمکنترسيم وتعريف المدينة الإسلامية کما يجب الانتباه أنّ المصادر الإسلامية ترسم العلاقات الداخلية للمدينة والقضايا الإنسانية وذلک أکثر أهمية من الصورة وهيکلة المدن کما تؤکّد على البنى الاقتصادية، والأمنية، والعدالة من بين البنى السائدة على المدن بمعناها العامّ.

الكلمات الرئيسية

عنوان المقالة [English]

The role and position of the city from the perspective of Islamic religious sources, with emphasis on the Holy Quran

المؤلفون [English]

  • Sttar Khaledian 1
  • mousa arabi 2
1 Assistant Professor, Department of Archeology, Shiraz University of
2 Assistant Professor Department of Arabic Language and Literature of Shiraz University
المستخلص [English]

Cities with Islamic character can bring people to perfection;this article examines the city from the perspective of religious sources, As long as Islam's approach to the city is not clear, any definition and planning for reaching the desired city (Islamic city) will be fruitless. The authors have attempted to answer in this article what are the structures of interest in Islam in the city? And how is the status of the city evaluated from the perspective of the Qur'an? As a result, the city has a valuable place in Islam's view and though the Qur'anic verses have directly addressed the category of the lesser city. But indirectly, many verses refer to the characteristics, structures, and patterns that define the Islamic city. Islamic sources, rather than focusing on the physical appearance of cities, consider the city's internal relations and human issues to be very important. They also have the most economic, security and justice structures in cities.
.

الكلمات الرئيسية [English]

  • City
  • Islam
  • Human Issues
  • Economics
  • Security
  • Justice

النص الكامل

جایگاه شهر از منظر منابع اسلامی

ستار خالدیان[1]

موسی عربی[2]

چکیده

شهر با ویژگی­هایی که در منابع اسلامی آمده زمینه­ای مناسب را برای رسیدن انسان به کمال فراهم می­کند. نگارندگان در این مقاله که از نظر هدف، کاربردی و روش انجام آن توصیفی -تحلیلی می‌باشد،سعی کرده­اند، به واکاویی جایگاه شهر از منظر منابع دینیبپردازند،زیرا تا زمانی که رویکرد و نگاه دین اسلام به مقوله شهر روشن نگردد،هر نوع تعریف و برنامه ریزی در جهت رسیدن به شهر مطلوب(شهر اسلامی) بی ثمر خواهد بود.نگارندگان سعی نموده اند که در این مقاله پاسخ دهند که ساختارهای مورد توجه اسلام در شهر کدامند و جایگاه شهر از دیدگاه قرآن چگونه ارزیابی می گردد؟ در نتیجه باید گفت شهر از دیدگاه اسلام دارای جایگاه ارزشمندی است و هر چند به صورت مستقیم در آیات قرآنی به مقوله شهر کم پرداخته شده است،اما به صورت غیر مستقیم بسیاری از آیات به ویژگی ها،ساختارها و الگوهایی اشاره می نمایند که بر اساس آنها می توان به تعریف شهر اسلامی پرداخت.همچنین باید در نظر گرفت که منابع اسلامی بیش از آنکه به صورت و سیمای کالبدی شهرها توجه داشته باشند، روابط درونی شهر و مباحث انسانی را بسیار دارای اهمیت می دانند. همچنین در میان ساختاهای حاکم بر شهرها بیش از همه بر ساختارهای اقتصادی، امنیتی و عدالت به معنای عام توجه دارند.

کلیدواژه­ها: شهر، اسلام، کالبد شهر، مسائل انسانی، اقتصاد، امنیت، عدالت


[1]استادیار باستان شناسی دانشگاه هنر شیرازS.khaledian@shirazartu.ac.ir

 

[2]استادیار زبان وادبیات عربی دانشگاه شیرازmoosaarabi@yahoo.com

 

 

 

المراجع

القرآن الکریم
إبن بابویه، محمد بن علی، (1382ش)، الخصال ، ترجمة جعفری ، الطبعة الأولی، قم
إبن خلدون، عبدالرحمن بن محمد،( 1390ش)، مقدمة ابن خلدون، ترجمة محمد بروین کنابادی، طهران:المنشورات العلمیة والثقافیة.
إبنبابویه، محمد بن علی، (1367ش)، ترجمة من لا یحضره الفقیه ، الطبعة الأولی، ج‏2 ، طهران: بی­نا
بابلی یزدی، محمدحسین وحسین رجبی سناجردی،(1390 ش)،نظریه­های شهر و پیرامون، طهران: منشورات سمت.
باقری، أشرف السادات،(1386ش)، نظریه هاییی درباره ی شهرهای قلمرو فرهنگ اسلامی، طهران: امیر کبیر.
باینده، ابو القاسم، نهج الفصاحة ، (1382ش)، (مجموعة الکلمات القصار عن الرسول صلى الله علیه وآله) الطبعة الرابعة، طهران: دنیای دانش
توسلی، محمود، 1360،ساخت شهر و معماری در اقلیم گرم و خشک،تهران ،طهران: انشگاه تهران.
حکیمی، محمدرضا وحکیمی، محمد وحکیمی،علی، (1380ش)، الحیاة، ترجمة احمد آرام ، الطبعة الأولی، ج‏1، طهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
شرح غرر الحکم وددر الکلم،(1366ش)، الشارح: آقا جمال الخوانساری، محمد بن حسین، التصحیح: محدث جلال الدین نویسنده، آمدی، عبدالواحدبن محمد، طهران: دانشگاه تهران.
عامری،حمیدرضا،زند،صابر،(1390ش)،درآمدی بر شهرشناسی،طهران: دانشگاه بیام نور.
غلیجانی مقدم، نسرین، (1386ش)،تاریخ شناسی معماری ایران، طهران: دانشگاه تهران.
غنی­زاده، مسعود،(1385ش)، نگاهی به شهر در تمدن اسلامی، منشور راهبرد یاس، العدد 7، صص 197-210.
قرائتی، محسن، (1387ش)، تفسیر النور،طهران: منشورات المرکز الثقافی لـ"دروس من القرآن الکریم".
قرائتی، محسن، (1393ش)،سیمای مسکن و شهرسازی اسلامی، طهران:منشورات المرکز الثقافی لـ"دروس من القرآن الکریم".
قزوینی، زکریا بن محمد،(1373ش)، ،آثار البلاد و اخبار العباد،ترجمه میرزا جهانگیر، طهران: امیر کبیر.
لینش، کوین،(1390ش)،سیمای شهر، ترجمه منوچهر مزینی، الطبع العاشر، طهران: دانشگاه تهران.
المجلسی، العلامة محمد بن باقر بن محمد تقی، إصفهان: المنشورات الإسلامیةمرکز أبحاث الکمبیوتر فی القامیة.
المجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، (1378ش)، ایمان و کفر(الإیمان والکفر) ( ترجمة کتاب الإیمان والکفر بحار الأنوار المجلد 64 ، ترجمة عطاردی ، الطبعة الأولی، ج 2 ، طهران: عطارد
نقی زاده، محمد، (1389ش)،تفکر توحیدی و سازمان فضایی شهر در تمدن اسلامی، کتاب ماه هنر،العدد 144، صص 66-79.
نقی­زاده، محمد،(1388ش)، طرح کلی برنامه جامع احیای شهر اسلامی،کتاب ماه هنر،دی، صص 4-13.
نهج البلاغة، (1384ش)ترجمة علی شیروانی،الطبعة الرابعة، قم:مؤسسة دارالعلم.
نهجالبلاغة،(1373ش)، ترجمةوشرحالحاجالسیدعلی­نقی فیض الاسلام، طهران:منشورات زرین.
 
-Hourani, A.H 1970, the Islamic City in The light of  Recent Research ,the Islamic City: a colloquium, A.H.Hourani and s.m.stern , university of  Pennsylvania Press,Oxford.
-Lapidus, I.M,1969,Middle Eastern Cities.London:University Of Calfornia Press.
-Lapidus, I.M. 1967,Muslim Cities in later Middle ages, Massachusetts, Harvard university press Cambridge.
-Morris,A.E.J 1994, History of  Urban form : Before The Industrial Revolutions, Longman Scientific and Technical: wiley , New York.
-Raymond ,A 1994 Islamic city ,arab city : Orintalist Myths and Recent Views ,jstore.21:3-21
-Saleh,M.A.E.1998 ,The Impact of  Islamic and Customary laws on Urban form Development in South –western Saudia Arabia, Habitant  International.22:537-556
-Stern,S.m,1970,The Islamic City,In:The Islamic City: Eds.,A.h.Hourani and S.M.Stern,ACollquium University of  Pcnsylvania Press.
 
 
آفاق الحضارة الاسلامية
المجلد 22، العدد 1 - الرقم المسلسل للعدد 43
الربیع و الصیف
2019
الصفحة 57-78

ملفات

شارك

إرسال الاستشهاد إلى

الإحصائيات