Document Type : Research Paper
Author
Assistant Professor of Arabic Language and Literature, Payame Noor University, Tehran, Iran.
Abstract
Keywords
Main Subjects
نقد جامعه شناختی رمان "عالم بلا خرائط" جبرا ابراهیم جبرا و عبدالرحمن منیف با تکیه بر رویکرد ساختارگرایی گلدمن
فهیمه یگانه دیزجور[1]
چکیده:
رمان بهترین ژانر براي تحلیل سیاسی و اجتماعی تاریخ معاصر کشورهاست و در حقیقت بیان هنری همان وقایع محیط اجتماعی است. بحث در ساختار اثر ادبی و یافتن ارتباط آن با کلیت اوضاع اجتماعى جامعهای که رمان در آن دوران زمانی خاص خلق شده است، هدف اصلى نقد اجتماعی است. رمان "عالم بلا خرائط" که محصول مشترک دو رماننویس بزرگ جهان عرب، جبرا ابراهیم جبرا و عبدالرحمن منیف است، با تمی اجتماعی تصویری از جوامع عربی را در سال 1979م ارائه داده است. این نویسندگان در جهان تخیلی اثر خویش، با بازنمایی هنرمندانه جزئیات جنگهای 1948 و 1967 بسیار هوشمندانه به جامعهشناسی مردم روزگار خود بپردازند و در نثر مجازی و ساختگی خود، نگاه انتقادی آنان را نسبت به مسائل روز جهان عرب بازتر نمایند. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی– تحلیلی، و با استناد به الگوی ساختارگرایی تکوینی گلدمن، در پی بررسی محتوای رمان و رابطهی متقابل آن و اجتماع پرداخته است و نمایی روشن از جهانبینی نویسندگان و انطباق آن با طبقه اجتماعیشان آشکار کرده است. رهیافت این جستار حاکی از آن است که با توجه به دلالت استعاری عنوان رمان (جهانی بدون نقشهها)، نویسندگان سعی داشتهاند با خلق این اثر، مسائل و معضلات بزرگ زمانه خود را در گیر و دار مکانِ خیالی عموریه که در هیچ نقشهی جغرافیایی کنونی یافت نمیشود، ترسیم نمایند، تا سمبلی برای تمامی شهرهای مهم جهان عرب باشد و قضایای سیاسی و اجتماعی آن بر همگان، قابل تعمیم و عبرتآموز گردد.
کلید واژگان: رمان، نقد جامعه شناختی، عالم بلا خرائط، جبرا ابراهیم جبرا، عبدالرحمن منیف، گلدمن.
[1] - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.Yeganeh@pnu.ac.ir ،
تاریخ دریافت: 5/10/1402، تاریخ پذیرش: 28/01/1403