Document Type : Research Paper
Authors
1 Associate Professor of Arabic language and literature, University of Kashan, Faculty of Foreign Languages in Arabic Language and Literature, Kashan, Iran.
2 PhD student in Arabic language and literature at University of Kashan, Kashan, Iran.
3 Associate Professor in Arabic language and literature, University of Kashan, Faculty of Foreign Languages of Arabic Language and Literature, Kashan, Iran.
Abstract
Keywords
Main Subjects
تحلیل گفتمان انتقادی خطبه 25 نهج البلاغه بر اساس مربع ایدئولوژیک وندایک
علی نجفی إيوکي[1]
فاطمه محمودي[2]
روح الله صیادي نژاد[3]
چکیده
ارزیابی سطوح گوناگون متون کهن دینی بر اساس نظریهها و الگوهای جدید موجب پویایی آن متون و درک ژرفتر آنها میشود و به توجه تازه و کشف زیباییهای جدید میانجامد. تحلیل گفتمان انتقادی بهعنوان رویکردی نوین در کشف ایدئولوژی صاحب گفتمان نقش بسزایی دارد. تئون وندایک که از نظریهپردازان برجسته تحلیل گفتمان انتقادی است، نظریه مربع ایدئولوژیک خود را برای تحلیل گفتمان ارائه میدهد؛ مربع ایدئولوژیک وی دارای چهار ضلع است که بر برجستهسازی ویژگی مثبت خود یا خودی، ویژگیهای منفی دیگر یا دیگری و کمرنگ سازی ویژگی منفی خود یا خودی، ویژگیهای مثبت دیگر یا دیگری تأکید دارد. باتوجه به پتانسیل بالای این نظریه، پژوهش پیشروی قصد دارد خطبه 25 نهجالبلاغه را با رویکرد کیفی و روش تحلیل گفتمان انتقادی بر اساس مربع ایدئولوژیک وندایک بررسی نماید. بررسی نشان از آن دارد که صاحب سخن کوشیده چنین ایدئولوژی را القا نماید که حق با اوست و حکومتش نماد دوستی و اقتدار حق است، در حالی که بنی امیه برعکس او در جبهه دروغ و باطل قرار می گیرند، اما کوفیان بین حق و باطل در نوسان هستند؛ این گروه خاکستری که در شرف پیوستن کامل به گروه باطل هستند، از بی لیاقتی، ضعف، تفرقه، دزدی و خیانت رنج می برندکه باید آگاهشان نمود و از پیوستن صددرصدی به جبهه باطل و سیاهی مطلق نجاتشان داد. در همین راستا صاحب سخن با این ذهنیت و با تمرکز بر نکات مثبت خود و منفی دیگری، راهبردهای متعددی به کار گرفته است که به او در انتقال هنرمندانه مفاهیم مورد نظر کمک می کند.
واژگان کلیدی: گفتمان انتقادی، ون دایک، مربع ایدئولوژیک، برجستهسازی، حاشیه رانی، نهجالبلاغه، خطبه 25.
[1] دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران. najafi.ivaki@yahoo.cim (نویسنده مسؤول)
[2] دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان،، کاشان، ایران. f.mahmoudi@yahoo.com
[3] دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان،، کاشان، ایران. saiiadi57@gmail.com
تاریخ دریافت: 24/7/1402، تاریخ پذیرش: 12/11/1402