The mechanisms of textual interconnection in the jihad sermon of Imam Ali bin Abi Talib (PBUH) (An analytical study of the linguistics of the text)

Document Type : Research Paper

Authors

1 Assistant professor, Department of Arabic literature, University of Tehran

2 PhD student, University of Tehran

Abstract

The text is the main topic in the analysis and linguistic description. The textual cohesion is one of the most famous characteristics of the text, since the text does not do anything but it. Textual linguists have unanimously described the textual coherence mainly in the construction and formulation of the text. Textual interconnection aims to demonstrate the consistency and consistency of the text by employing its most important tools, the most famous of which are referral, deletion, duplication, connection, etc. This research takes a descriptive-analytical method as a way to address the elements of consistency in jihad sermon and aims to dust off the literary heritage And highlighting the citizen and the textual sites in the sermon of jihad, which is one of the most important speeches in the history of our religious and literary heritage, because of its sobriety, strength and firmness. Among the results reached by the research, we mention that the elements of consistency in the sermon of jihad have contributed greatly to the connection between the parts of speech, which led to the appearance of the sermon at the top of its beauty and verbal and intellectual creativity and Tools were used to fill gaps and gaps between the sermons. As a result of these elements, the idea has been harmonious its cohesion was not contested by dispersal or fragmentation. Had it not been for this connection, this sermon would not have been as high as it occupies today.

Keywords

Full Text

عوامل انسجام متنی در خطبه جهاد امام علی(ع)

(پژوهشی در مطالعات زبان­شناختی متن)

علی افضلی[1]

سید احمد موسوی­پناه[2]

چکیده

انسجام مفهومی معنایی است و به روابط معنایی که میان عناصر یک متن وجود دارد و بنیان  وحدت، انسجام و یکپارچگی کلام هستند می پردازد. انسجام ضامن رابطه میان جمله‌های متن است. در این پژوهش به دلیل اهمیت والای خطبه­های نهج­البلاغه، با روش توصیفی تحلیلیِ متن محور، انسجام دستوریِ ساختاری شامل ارجاع و حذف، انسجام دستوریِ غیرساختاری مانند ضمایر، حذف به قرینه، انسجام واژگانی از طریق تکرار واژه، هم‌آیی و هم‌معنایی واژه‌ها و انسجام معنایی و پیوندی جمله‌ها که همگی در ارتباط میان جمله‌ها و پاره‌گفتارها نقش دارند، در خطبه جهاد بررسی شد. نتایج پژوهش نشان می­دهد خطبه جهاد متنی بسیار منسجم و یکپارچه است و تعدادی از عناصر و شگردهای منسجم‌کنندة متن، نقش مهم‌تری در ایجاد انسجام دارند. همچنین عناصر انسجام بر عمق معنایی، تأثیرگذاری و جذابیّت متن می‌افزاید و موجب اقناع مخاطب می‌گردد. در خطبه جهاد، رابطه عناصر پیش انگارنده و عناصر پس انگاشته با استفاده از رابط­ها و دستور برقرار شده و یک شبکه دستوری در رابط­های مفهومی انسجام، در متن خطبه ایجاد شده است.

 

کلید واژگان: انسجام، عوامل انسجام متنی، علی بن ابیطالب (ع)، خطبه جهاد.

 


[1]  استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران (نویسنده مسؤول) ali.afzali@ut.ac.ir 

[2]  دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران

References

أ) الکتب
القرآن الکریم
ابن منظور جلال الدین محمد بن مکرم (1982م.)، لسان العرب، الطبعة 3، بیروت: دار صادر.
الأخضر الصبحین، محمد (2008م.)، مدخل إلی علم النصّ ومجالات تطبیقیة، الطبعة الأولی، الجزائر: دارالعربیة للعلوم.
بوقرة، نعمان (2009م.): المصطلحات الأساسیة في لسانیات النصّ وتحلیل الخطاب، الطبعة الأولی، عمان: جدار الکتاب العالمي
الجاحظ، عمر بن بحر (1975م.)، البیان والبیین، الطبعة 4، المجلد 1، القاهرة: مکتبة الخانجي.
الحدراوي، إیناس (2017م.)، أثر القرائن العلائقیة في اتساق النصّ في نهج‌‌البلاغة (خطب الحروب أنموذجا)، الطبعة الأولی، کربلاء المقدسة: مؤسسة علوم نهج‌‌البلاغة.
نوریة، لعرباوي (2011-2012م.)، أثر الترابط النصي في فهم الدلالة سورة الأعراف أنموذجا، الطبعة الأولی، جامعة وهران أحمد بن بلة، کلیلة الآداب والفنون.
الحلوة، نوال بنت إبراهیم (2012م.)، أثر التکرار في التماسک النصّي في القرآن الکریم، الطبعة الأولی، الریاض: جامعة نورة بنت عبدالرحمان.
أبوخرمة، عمر (2004م.)، نحو النص نقد نظریة وبناء أخری، الطبعة الأولی، الأردن: عالم الکتب الحدیث.
الخطابي، محمد (2006م.)، لسایات النص: مدخل إلی نسیج النصّ، الطبعة 21، دار البیضاء: المرکز الثقافي.
خوالدة، فتحي رزق (2005م.)، تحليل الخطاب الشعري ثنائية الاتساق والانسجام، الطبعة الأولی، الأردن: دار الأزمنة للنشر والتوزیع.
دي بوجراند، روبرت (1998م.)، النصّ والخطاب والإجراء، الطبعة الأولی، القاهرة: عالم الکتب.
الزناد، الأزهر (1993م.)، نسیج النصّ، بحث فیما یکون به الملفوظ نصا؛ الطبعة الأولی، بیروت: المرکز الثقافی العربي.
شبل محمد، عزة (2009)، علم لغة النصّ النظریة والتطبیق، الطبعة الأولی، القاهرة: مکتبة الآداب.
عبده، محمد (2015م.)، شرح نهج البلاغة، الطبعة السابعة، بیروت: دار الکتاب العربي.
عفیفي، أحمد (2001م.)، نحو النصّ اتجاه جدید في الدرس النحوي، الطبعة الأولی، القاهرة: مکتبة زهراء الشرق.
علي صلاح إبراهیم، عائشة (2015م.)، مفاهیم مشابهة لعلم اللغة النصّي عند العرب، جامعة سبها العلوم الإنسانیة.
فضل، صلاح (1992م.)، بلاغة الخطاب وعلم النصّ، الطبعة الأولی، الکویت: المجلس الوطني للثقافة والفنون والآداب، عالم المعرفة.
الفقهي، إبراهیم صبحي (2000م.)، علم اللغة النصّي بین النظریة والتطبیق، الطبعة الأولی، القاهرة: دار قباء للطباعة والنشر.
الهاشمي، أحمد (2005م.)، جواهر البلاغة في المعاني والبیان والبدیع، الطبعة الثالثة، القاهرة: المکتبة العصریة.
ب) الرسائل الجامعیة
بن ساسي، هاشمي (2017م.)، ظاهرة التضام في القرآن الکریم: دراسة لسانیة حدیثة وبلاغية (سورة یوسف أنموذجا)، رسالة لنیل شهادة الماستر أکادیمي بإشراف الدکتور عیسی بوفسیو ،جامعة محمد بوضیاف: المسیلة.
جاهمي، آمنة (2011م.)، آلیات الانسجام النصّي في خطب مختارة من مستدرک نهج‌البلاغة للهادي کاشف الغطاء، مذکرة مقدمة لنیل شهادة الماجستیر في اللسانیات والتراث بإشراف الدکتور محمد کراکبي، جامعة باجي مختار، الجزائر.
نظري، علي‌رضا (1389ش)، کارکرد عوامل انسجام متنی در خطبه‌های نهج‌البلاغه (بر اساس الگوی نقش‌گرای هالیدی)، أطروحة دکتوراه بإشراف الدکتور خلیل برویني، جامعة تربیت مدرس، إیران.
 
ج) المقالات
آل‌بویه لنگرودي، عبدالعلي، ونظري، علي‌رضا (1391ش.): «هم‌آوایی واژگانی و نقش آن در انسجام خطبه‌‌های نهج‌البلاغة»، فصلنامه ادبیات دینی، شماره 3، صص 25-46.
حسیني کوهساري، سید إسحاق و عیسی متقي زاده، وسجاد إسماعیلي (2014م.): «مقاربة أسلوبیة دلالیة في خطبة الجهاد»، مجلة اللغة العربیة وآدابها، السنة 10، العدد 2، صص191-214.
شني، فلیح خضیر(2016م.)،«التماسک النصّي في خطب الإمام علي(ع)»، مجلة لارک، العدد 22، صص77-92.
عزیز خاني، مریم وسید رضا سلیمان زاده نجفي (2009م.)، « تحلیل نظام اللغة المعنوي في سورة المزمل علی أساس نظریة هالیدي»، مجلة آفاق الحضارة الإسلامیة، المجلد 22، العدد 1، صص 221-245.
محمد، محمد عبدالرحمن (2015م.)، «لسانیات النصّ نشأتها وأسسها»، مجلة جامعة الأزهر، العدد 15، صص 2357-2484.
آفاق الحضارة الاسلامية
Volume 23, Issue 1 - Serial Number 45
spring and summer
2020
Pages 1-30

Files

Share

How to cite

Statistics