Using colloquial adages in Alsharawi's explanation

Document Type : Research Paper

Authors

1 Associate Professor of Arabic Language and Literature, Persian Gulf University.

2 Ph.D Student in Arabic Language and Literature, Persian Gulf University

Abstract

Alsharawi's explanation  of the sheikh Mohammed Motawli Alsharawi is one of the explanations that could be considered as a connecting point between a traditional and modern perspectives of explanation. The modern way of explanation  is used by almost all the new analysts. Alsharawi tries to facilitate  the meaning  of  Quranic Ayat And Sowar in a a way that makes the listener enjoyed and attracted to the talking. Using literary is the main point in Alsharawi's explanation. He bases his talking on portraying syntactic and rhetorical approaches in a distinctive way compared to other analysts. And that's why he used a lot of colloquial  adages  in his explanation which are not used by others. From this point of view, this descriptive analytical study tries to study the place of colloquial adages and their use in Alsharawi's explanation. We concluded that Alsharawi used adages  in three levels: a- decoding imagery. b- sying the causes. c-converting abstract concepts to concrete ones. All these reveals contractions and succinctness.

Keywords


کاربست ضرب المثل‌های عامیانه در تفسیر الشعراوی

 

 سید حیدر فرع شیرازی[1]

احمد حیدری[2]

 

چکیده

تفسیر الشعراوی نوشتۀ شیخ محمد متولی الشعراوی از جمله تفاسیری است که می‌توان آن را پیوندی میان روش کلاسیک با روش نوین در تفسیر دانست که بیشتر مفسران معاصر به آن پرداخته‌اند. الشعراوی همواره در تلاش است تا مضامین آیات و سوره‌های قرآنی را به روشی ساده ارائه کند تا مخاطب از سخنانش به ستوه نیاید و مطلقا جذب سخنان او شود. ادبیت، ویژگی غالب در تفسیر الشعراوی است؛ او از روشی منحصربه فرد و متفاوت با دیگر مفسران برای شرح سبک‌های نحوی و بلاغی در قرآن استفاده می‌کند؛ از این روی، ضرب المثل‌های عامیانۀ بسیاری را در تفسیر او می یابیم، روشی که مفسران دیگر به ندرت از آن بهره می برند. بر این اساس، پژوهش پیش رو با روش توصیفی-تحلیلی به تبیین جایگاه ضرب المثل‌های عامیانه و کاربست آن در تفسیر الشعراوی پرداخته است. نتایج پژوهش به نشان می‌دهد که الشعراوی از ضرب‌المثل در سه سطح بهره برده است: أ. رمزگشایی از استعاره‌ها   ب. بیان دلیل و علت ج. بیان مفاهیم عقلی به صورت عینی و ملموس؛ وباید در نظر داشت که همه این عوامل موجب اختصار و ایجاز در سخن شده است.

کلید واژه‌ها: تفسیر معاصر، تفسیر الشعراوی، روش تفسیری، ضرب المثل های عامیانه.



[1] . دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس. shiraz.he@yahoo.com (نویسنده مسئول)

[2] . دانشجوی دکتری رشته زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس. Ahmad.heydari.pgu@gmail.com

تاریخ  دریافت: 17/1/99  تاریخ پذیرش:31/3/99

- القرآن الکریم
ابن عاشور، محمد بن طاهر (لاتا). التحریر والتنویر، الطبعة الأولى، بیروت: موسسة التاریخ.
الأشقر، إبراهیم حسن (لاتا). محمد متولی الشعراوی، دعونی وربّی، القاهرة: دار الروضة للنشر والتوزیع.
آلوسی، سید محمود (1415ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، الطبعة الأولى،بیروت: دارالکتب العلمیه.
براتی، مرتضى (1397). «طبقه بندی استعاره از دیدگاه جرجانی»، فصلنامه زبان و ادبیات فارسی، سال 26، شماره 84، صص 7-29.
البیومی، محمد رجب (1431ق). «من تأریخ التفسیر القرآنی؛ نظرات فی تفسیر الشعراوی»، مجلة منبر الإسلام، العدد 759، صص 12 – 19.
البیومی، محمد رجب (1999م). محمد متولی الشعراوی: جولة فی فکره الموسوعی الفسیح، القاهرة: مکتبة التراث الإسلامی.
إلیاس حدید، حسیب (2013م). دراسات فی النقد الأدبی؛ المراجعة اللّغویة حسن طه السنجاری، بیروت: دارالکتب العلمیة.
تیمور، أحمد (1956م). الأمثال العامیة، الطبعة الثانیة، القاهرة: دار الکتاب العربی.
الجدع، أحمد (2000م). معجم الأدباء الإسلامیین المعاصرین، الطبعة الأولى، عمان- الأردن: دارالبیضاء.
حمدان، ماجد إبراهیم (2002م). موقف الشعراوی من قضایا العقیدة، بحث مقدّم لنیل درجة الماجستیر فی العقیدة، الجامعة الإسلامیة، غزة: فلسطین.
الدرویش، محیی الدین (1992م). إعراب القرآن الکریم وبیانه، الطبعة الثالثة، حمص- سوریا: دار ابن کثیر للطباعة والنشر والتوزیع.
رضائی أصفهانی، محمد علی (2017م). مناهج التفسیر واتجاهاته، الطبعة الرابعة، قم: جامعة مصطفى العالمیة.
الرضائی، محمد علی (2011م). مناهج التفسیر واتجاهاته، تعریب قاسم البضائی، الطبعة الثالثة، بیروت: مرکز الحضارة لتنمیة الفکر الإسلامی.
الزمخشری، محمود (1407ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، الطبعة الثالثة، بیروت: دارالکتاب العربی.
الشعراوی، محمد متولّی (1991م). تفسیر الشعراوی، الطبعة الأولى، القاهرة: مجمع البحوث الإسلامیة.
شعلان، إبراهیم أحمد (2003م). موسوعة الأمثال الشعبیة المصریة والتعبیرات السائرة، الطبعة الأولى، القاهرة: الآفاق العربیة.
شوحان، أحمد (1985). الأمثال الفراتیة، بیروت: دارالتراث.
صالح علی، مصطفى (2017م). «الصبغة الدینیة فی توجیه دلالة الشعر عند الإمام الشعراوی فی تفسیره»، مجلة جامعة الأنبار للعلوم الإسلامیة، السنة الثامنة، المجلّد الثامن، العدد الثلاثون، صص 307- 362.
طبری، ابوجعفر محمد بن جریر (1412ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفة.
عبدالله، محمد حسن (1981م). الصورة والبناء الشعری، القاهرة: دارالمعارف
عبدالنور، جبور (1984م). المعجم الأدبی، الطبعة الثانیة، بیروت: دارالعلم للملایین.
عریف، نسرین توفیق (2013م). الصور التعبیریة فی الأمثال الشعبیة الحجازیة؛ کمدخل لتصمیم لوحات فنیة معاصرة، رسالة لنیل درجة الماجستیر فی قسم التربیة الفنیة بجامعة امّ القرى: المملکة العربیة السعودیة.
العسکری، أبوهلال (1988م). جمهرة الأمثال، الطبعة الثانیة، بیروت: دارالجیل.
علّام، رأفت (2018). معجم الأمثال العربیة (الفصحى والعامیّة)، القاهرة: مکتبة المشرق.
علّاوی، العید (2014م). التفکیر اللغوی عند الشیخ محمد متولّی الشعراوی: دراسة فی تفسیره، رسالة مقدّمة لنیل شهادة دکتوراه العلوم فی اللسانیات واللغة العربیة، الجزائر: جامعة محمد خیضر بسکرة.
عیاض، محمد رضا وأحمد جلایلی (2015م). «مکانة النثر العربی فی الاحتجاج اللغوی ومقارنته بالشعر»، مجلة الأثر، العدد 22، الجزائر، صص 69 – 76 .
فجال، محمود (1997م). الحدیث النبوی فی النحو العربی، الطبعة الثانیة، المملکة العربیة السعودیة: مؤسسة الجریسی.
الفحّام، نجم (2017م). «منهج التفسیر الحدیث؛ محمد عبده أنموذجاً»، مجلة أوروک للعلوم الإنسانیة، جامعة المثنى؛ کلیة التربیة للعلوم الإنسانیة، العدد الثالث، المجلّد العاشر، صص 201- 2018.
قرطبی، محمد بن احمد. الجامع لاحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو، چاپ اول، 1364.
قرقار، جمال (2016). 1000 مثل ومثل، القاهرة: دار النخبة للطباعة والنشر والتوزیع.
کاظمی، انی (5/09/1398: 11:30). «ضرب المثل های فارسی»، https://pdf.tarikhema.org.
محمد سلیمان، ابوالقاسم (2012م). الاستشهاد بالأمثال فی النحو العربی؛ دراسة تحلیلیة تطبیقیة على شرح الأشمونی على ألفیة ابن مالک، بحث تکمیلی مقّدم لنیل درجى الماجستیر فی اللغة العربیة، جامعة المدینة العالمیة: مالیزیا.
ناصح والآخرون (1395). «بررسی و نقد مبانی ادبی ابن تیمیه در تفسیر قرآن»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی-قرآنی، سال چهارم، شماره اول، صص 7-32.
الیوسی، حسن (1981م). زهر الأکم فی الأمثال والحکم؛ حقّقه محمد حجی ومحمد الأخضر، الطبعة الأولى، دارالبیضاء (المغرب): دارالثقافة.