نوع المستند : علمی ـ پژوهشی
المؤلفون
1 طالبة دکتوراه في فرع التاريخ، جامعة آزاد الإسلامية، فرع العلوم والبحوث، طهران، إيران
2 أستاذ مشارک في قسم التاريخ والحضارة، جامعة شهيد بهشتي، طهران، إيران
3 أستاذ مساعد بقسم التاريخ، جامعة آزاد الإسلامية، فرع العلوم والبحوث، طهران، إيران.
المستخلص
الكلمات الرئيسية
عنوان المقالة [English]
المؤلفون [English]
The Qajars (1795-1925) should be put among those rulers of Iran that by considering the prevalence of religious religiosity and livelihood, constantly maintained the appearance of religion and paid attention to the prosperity of religious institutions such as endowment and religious consumption of endowment resources. Endowment, the prevalence of which is also affected by the variables of political unrest, was highly regarded by the governing body and the general public during the Qajar period. When Reza Khan came to power, who sought to further weaken the institution of religion in the general sense and reduce the influence of the clergy in the specific sense, the Pahlavi dynasty sought to dominate the financial resources of the endowments as much as possible to increase its financial power and legitimacy and to reduce the financial strength of the rival institution - the clergy. The present study, using the historical contextual approach and also relying on some surviving documents, analyzes and categorizes Reza Khan's actions in dominating the endowments of the Qajar era. This study shows that Reza Khan's domination of the Qajar endowments is, in fact, part of his grand plan to overthrow the clergy and to continue his other challenges with them in the fields of education and justice.
الكلمات الرئيسية [English]
واکاوي روش‌هاي مواجهه رضاشاه پهلوي با اوقاف قاجاريه
شهناز شعبانيپور[1]
عباس احمدوند[2]
سينا فروزش[3]
چکيده
شاهان قاجار (1304-1174ﻫ..ش) را بايد در زمرة آن دسته از حاکمان ايران بهشمار آورد که با عنايت به رواج دين‌داري متشرعانه و معيشتانديشانه، پيوسته جانب ظواهر دين را حفظ مي‌کردند و به رونق نهادهاي ديني چون وقف و مصرف ديني منابع اوقاف توجه داشتند. وقف که البته رواج آن متأثر از متغير نابساماني‌هاي سياسي نيز هست، در عصر قاجار بسيار مورد توجه هيأت حاکمه و عموم مردم بود. با روي کار آمدن رضاشاه که در پي تضعيف هرچه بيشتر نهاد دين به معناي عام و فرو کاستن از نفوذ روحانيت به معناي خاص بود، سلطنت پهلوي درصدد تسلط هرچه بيشتر بر منابع مالي اوقاف برآمد تا هم بر توان مالي و مشروعيت خويش بيفزايد و هم از توان مالي نهاد رقيب – روحانيت - فرو کاهد. پژوهش حاضر با بهره‌گيري از رويکرد زمينهشناسي تاريخي و نيز با تکيه بر برخي اسناد برجاي مانده، به واکاوي و دسته‌بندي اقدامات رضاشاه در تسلط بر اوقاف عصر قاجار مي‌پردازد. اين پژوهش نشان مي‌دهد که تسلط رضاشاه بر اوقاف قاجاري، درواقع بخشي از نقشة کلان او در کنار زدن روحانيت و تداوم ديگر چالش‌هاي او با آنان در زمينههاي آموزشي و دادرسي است.
کليدواژهها: اوقاف، قاجاريه، رضاشاه، مدرنيزاسيون، روحانيت شيعه.
[1]. دانشجوي دکتري تاريخ دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم و تحقيقات تهران، ايران. Shahnazshabanipour@gmail.com
[2]. دانشيار گروه تاريخ و تمدن دانشگاه شهيد بهشتي(نويسنده مسئول)، تهران، ايران. a_ahmadvand@sbu.ac.ir
[3]. استاديار گروه تاريخ دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم و تحقيقات تهران، ايران. s_forouzesh@srbiau.ac.ir
)